Açık Rıza Alırken Nelere Dikkat Edilecek
Açık rıza; “belirli bir konuya iliÅŸkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza”dır.
Kanun çerçevesinde açık rıza, kiÅŸinin sahip olduÄŸu verinin iÅŸlenmesine, kendi isteÄŸi ile ya da karşı taraftan gelen istek üzerine, onay vermesi anlamını taşımaktadır. Açık rızanın bir diÄŸer önemi de veri iÅŸleyene gerçekleÅŸtireceÄŸi fiil konusunda yol göstermesidir. KiÅŸi açık rıza açıklaması ile aslında veri sorumlusuna kendi hukuksal deÄŸerine iliÅŸkin verdiÄŸi kararı bildirmiÅŸ olmaktadır. Açık rıza, ilgili kiÅŸinin, iÅŸlenmesine izin verdiÄŸi verinin sınırlarını, kapsamını, gerçekleÅŸtirilme biçimini ve süresini de belirlemesini saÄŸlayacaktır.
Açık rızanın bu anlamda, rıza veren kiÅŸinin “olumlu irade beyanı”nı içermesi gerekmektedir. DiÄŸer mevzuattaki düzenlemeler saklı kalmak üzere, açık rızanın yazılı ÅŸekilde alınmasına gerek yoktur. Açık rızanın elektronik ortam ve çaÄŸrı merkezi vb. yollarla alınması da mümkündür. Burada ispat yükümlülüÄŸü veri sorumlusuna aittir.
Kanunun 3. maddesinde yer verilen açık rıza tanımı kapsamında, açık rızanın 3 unsuru bulunmaktadır:
Belirli bir konuya ilişkin olması,
Rızanın bilgilendirmeye dayanması,
Özgür iradeyle açıklanması.
Belirli bir konu ile sınırlandırılmayan ve ilgili iÅŸlemle sınırlı olmayan genel nitelikteki açık rızalar “battaniye rızalar” olarak kabul edilmekte ve hukuken geçersiz sayılmaktadır. ÖrneÄŸin; “her türlü ticari iÅŸlem, her türlü bankacılık iÅŸlemi ve her türlü veri iÅŸleme faaliyeti” gibi belirli bir konu ve faaliyeti iÅŸaret etmeyen rıza beyanları battaniye rıza kapsamında deÄŸerlendirilebilecek durumlardır.
Açık rıza vermek, kiÅŸiye sıkı sıkıya baÄŸlı bir hak olduÄŸundan, verilen açık rıza geri alınabilir. Bu baÄŸlamda kiÅŸisel verilerin geleceÄŸini belirleme hakkı ilgili kiÅŸiye ait olduÄŸundan, kiÅŸi dilediÄŸi zaman veri sorumlusuna vermiÅŸ olduÄŸu açık rızasını geri alabilir.
Ancak, geri alma iÅŸlemi ileriye yönelik sonuç doÄŸuracağından, açık rızaya dayalı olarak gerçekleÅŸtirilen tüm faaliyetler geri alma beyanının veri sorumlusuna ulaÅŸtığı andan itibaren veri sorumlusu tarafından durdurulmalıdır. Bir diÄŸer deyiÅŸle, geri alma beyanı veri sorumlusuna ulaÅŸtığı andan itibaren hüküm doÄŸurur.